iFOBT: vroegtijdige opsporing van darmkanker
Darmtumoren ontstaan uit poliepen die langzaam groeien (10-15 jaar). Vaak bloedt zo’n darmtumor en wordt dit bloed vermengd met de stoelgang, waar het zelden opvalt (occult bloed). Pas in een later stadium kunnen klachten ontstaan, zoals een gewijzigd defecatiepatroon en darmobstructie. De kans op een succesvolle therapie is dan reeds aanzienlijk afgenomen, waardoor een vroegere detectie van colorectale kanker meer dan wenselijk is.
Wat is iFOBT?
De iFOBT (immunologische fecale occult bloedtest) is de screeningsmethode voor de detectie van hemoglobine in de stoelgang en dient bij asymptomatische patiënten te worden uitgevoerd. Hierbij wordt humaan hemoglobine (en vroege degradatieproducten) met grote gevoeligheid opgespoord en kunnen lage intestinale bloedingen gedetecteerd worden. De antistoffen zijn gericht tegen het globinedeel van hemoglobine, dat zeer gevoelig is voor bacteriële degradatie. Dit laatste wordt tegengegaan door onmiddellijke suspendering van de feces in een daarvoor bestemde stabiliserende bufferoplossing.
Daarnaast is de iFOBT een kosteneffectieve screeningsmethode.
Voorwaarden voor de betrouwbaarheid
In tegenstelling tot de gFOBT (chemische of guaiac fecale occult bloedtest) hebben de consumptie van vers fruit, groenten, rauw vlees of rood vlees, en de inname van ijzersupplementen en ascorbinezuur (vitamine C) geen invloed op het testresultaat. Wel moet bijmenging met bloed van andere oorsprong worden vermeden.
De test mag daarom niet worden uitgevoerd:
- tijdens de menstruatie of bij bloedende hemorroïden of fissuren.
- Ook dient de inname van NSAID’s vanaf zeven dagen voor de screening te worden gestaakt. Het stoppen van orale anticoagulantia is niet noodzakelijk.
Aangezien de bloeding intermitterend kan optreden, wordt aanbevolen om minstens tweemaal te screenen.
Gevoeligheid & frequentie
De iFOBT heeft een gevoeligheid voor de detectie van colorectale kanker van 65 à 85%. Deze gevoeligheid ligt echter beduidend hoger wanneer de test jaarlijks wordt uitgevoerd. De specificiteit ligt tussen 85 en 95%. De gouden standaard blijft colonoscopie, maar deze is invasiever, vereist voorbereiding en is duurder. iFOBT is een goed alternatief, op voorwaarde dat de test jaarlijks wordt uitgevoerd, en een positieve uitslag moet altijd gevolgd worden door een colonoscopie.
Praktische richtlijnen
Omwille van de reeds besproken beperkte stabiliteit (enzymatische en bacteriële metabolisatie) van hemoglobine in de stoelgang, moet het staal zo snel mogelijk (binnen de 8 uur) in de daarvoor bestemde bufferoplossing worden gesuspendeerd (zie boven). Deze stabiliseert het eventueel aanwezige hemoglobine, zodat het enkele dagen zonder kwaliteitsverlies in de koelkast kan worden bewaard en vals-negatieve resultaten kunnen worden voorkomen.
Om de staalname optimaal te laten verlopen, zijn er in het laboratorium voorgevulde zakjes met een fecesvanger, bufferoplossing, afname-instructies en aanvraagformulier beschikbaar om mee te geven aan de patiënt.
